เครื่องบวงสรวงไหว้ครู ครอบครู เป็นขั้นตอนสำคัญที่จะต้องจัดเตรียมให้พร้อมสำหรับการทำพิธี ซึ่งจะสามารถพบได้บ่อยในหลายศาสตร์หลากหลายแขนง โดยเฉพาะศาสตร์ที่เกี่ยวกับนาฏศิลป์ โขน และดุริยางคศิลป์ ซึ่งในบทความนี้จะพามาดูว่าเครื่องบวงสรวงสำหรับพิธีไหว้ครู ครอบครู มีอะไรที่ต้องเตรียมบ้าง และมีข้อควรรู้อะไรที่ควรจะศึกษาไว้ก่อนทำพิธี
ความแตกต่างระหว่างพิธีไหว้ครูและครอบครู
หากพูดถึงพิธีบวงสรวงไหว้ครูและครอบครู เชื่อว่าหลายคนอาจจะยังคิดว่าเป็นพิธีเดียวกัน แต่แท้จริงแล้ว แม้ว่าจะเป็นพิธีที่มุ่งเน้นในการแสดงความเคารพนับถือต่อครูบาอาจารย์ แต่ทั้งสองพิธีนี้มีความแตกต่างกันเล็กน้อย โดยที่พิธีไหว้ครูจะเป็นการนำเครื่องบวงสรวงไหว้ครู เครื่องสักการะ ถวายแด่ครูบาอาจารย์เพื่อเป็นการอุทิศส่วนกุศล เพื่อความเป็นสิริมงคลในการร่ำเรียนและในชีวิต
ส่วนพิธีครอบครู เป็นพิธีที่คุ้นเคยกันในการตั้งครูโขน โดยมีจุดประสงค์เพื่อให้ผู้นั้นสามารถเป็นผู้ครอบศิษย์ต่อไป และมีความเชื่อสืบต่อกันมาว่าการเข้าพิธีครอบครู เป็นเหมือนการทำให้ผู้เรียนมีกำลังใจว่าครูจะคอยคุ้มครองรักษา และจะสามารถร่ำเรียนได้อย่างราบรื่นนั่นเอง
เครื่องบวงสรวงและข้อควรรู้ของพิธีไหว้ครู
พิธีไหว้ครูจะมีการจัดเตรียมเครื่องบวงสรวงในพิธีการ และข้อควรรู้ต่าง ๆ ที่ควรรู้เพื่อการจัดพิธีอย่างถูกต้อง การแสดงความเคารพนับถือต่อครูบาอาจารย์ และเป็นการสืบต่อประเพณีวัฒนธรรมให้คงอยู่อย่างสวยงาม
เครื่องบวงสรวงในพิธีไหว้ครู
- อาหารคาว มักจะเลือกใช้เป็นเนื้อสัตว์ที่สุก เช่น ไก่ หมู หรือปลา เชื่อกันว่าเป็นสัญลักษณ์ของการอุปการะเลี้ยงดู
- อาหารหวาน สามารถใช้เป็นขนมต่าง ๆ เช่น ขนมต้ม ขนมถ้วย ขนมชั้น เชื่อกันว่าเป็นสัญลักษณ์ของความสุข ความหวานชื่นในชีวิต
- ผลไม้ มีทั้งการเลือกใช้เป็นผลไม้มงคลหรือผลไม้ตามฤดูกาล เช่น กล้วย มะม่วง ส้ม ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์
- ข้าวตอกดอกไม้ เชื่อกันว่าเป็นสัญลักษณ์ของความเจริญก้าวหน้าในชีวิต
- ธูป เทียน ใช้ในการแสดงความเคารพและสามารถสื่อถึงความบริสุทธิ์
- บายศรี เป็นสัญลักษณ์ของความสุขและความอุดมสมบูรณ์
- หมากพลู สื่อถึงความเคารพและความเป็นมงคล
- น้ำมนต์ หากเป็นน้ำมนต์ที่เจริญพระพุทธมนต์จะดีที่สุด
- ดอกไม้ ดอกไม้สดหลากหลายสี เป็นสัญลักษณ์ของความสวยงามและความเจริญรุ่งเรือง
- บุหรี่ มีการใช้ในบางพิธี
- น้ำชาหรือกาแฟ เป็นเครื่องดื่มที่ใช้ในการรับรองแขก
ข้อควรรู้เกี่ยวกับพิธีไหว้ครู
โดยปกติแล้วจะมีการเลือกวันพฤหัสบดีในการจัดพิธีไหว้ครู โดยเป็นความเชื่อมาจากพราหมณ์ ซึ่งมีการนับถือเทพเจ้านามพระพฤหัสบดีเป็นเทพฤทธิ์ และมีสาเหตุอื่น ๆ ที่เชื่อต่อ ๆ กันมา และนอกจากเรื่องของวันที่นิยมทำพิธีแล้ว ยังมีเดือนที่นิยมใช้ในการจัดพิธีไหว้ครู ได้แก่ เดือน 4, เดือน 6, เดือน 8, เดือน 10, เดือน 12 และเดือนยี่ โดยจะมีข้อยกเว้นเดือน 9 เพียงเดือนเดียวเท่านั้น
เครื่องบวงสรวงและข้อควรรู้ของพิธีครอบครู
นอกจากพิธีไหว้ครูแล้ว พิธีครอบครูก็มีข้อควรรู้รวมถึงเครื่องบวงสรวงที่จำเป็นจะต้องมีการจัดเตรียมให้ถูกต้อง เนื่องจากเป็นพิธีที่มีความสำคัญและมีความศักดิ์สิทธิ์ตามความเชื่อและมีการสืบต่อกันมาอย่างยาวนาน
เครื่องบวงสรวงในพิธีครอบครู
- บายศรีปากชาม 4 คู่
- หัวหมูสุก 3 คู่ / ดิบ 1 คู่
- มะพร้าวอ่อน 4 คู่
- เป็ดสุก 3 คู่ / ดิบ 1 คู่
- กล้วยน้ำ 4 คู่
- ไก่สุก 3 คู่ / ดิบ 1 คู่
- ผลไม้ 7 อย่าง 4 คู่
- กุ้งสุก 3 คู่ / ดิบ 1 คู่
- อ้อยทั้งเปลือก 1 คู่
- ปลาสุก 3 คู่ / ดิบ 1 คู่
- เผือก มัน ถั่ว งา นม เนย 4 คู่
- ปูสุก 3 คู่ / ดิบ 1 คู่
- เหล้า 4 คู่
- หัวใจ ตับ หมูดิบ 1 คู่
- เครื่องกระยาบวช 4 คู่
- ไข่ไก่ดิบ 1 คู่
- ขนมต้มแดง ขาว 4 คู่
- หมูหนาม 4 คู่
- เครื่องจิ้ม 4 คู่
- ข้าวเหนียวหน้าเนื้อ หรือมะตะบะ 1 คู่
- หมาก พลู บุหรี่ ไม้ขีดไฟ 4 คู่
- น้ำเย็น 4 คู่
- บุหรี่ กับ ชา 4 คู่
ข้อควรรู้เกี่ยวกับพิธีครอบครู
พิธีครอบครูมักจะเลือกทำในวันพฤหัสบดี หรือในบางครั้งอาจจะเลือกทำเป็นวันอาทิตย์ ขึ้นอยู่กับความเชื่อของแต่ละประเพณี ส่วนเดือนที่นิยมใช้ในการทำพิธีครอบครู จะประกอบไปด้วย เดือน 4, เดือน 6, เดือน 8, เดือน 10, เดือน 12 และเดือนยี่ ยกเว้นเดือน 9 เช่นเดียวกับการทำพิธีไหว้ครูนั่นเอง
นอกจากนี้ยังมีความเชื่อว่าหลังจากทำพิธีครอบครูแล้ว ห้ามลบหลู่ครูบาอาจารย์ และในแต่ละพื้นที่ก็จะมีขั้นตอนและรายละเอียดของพิธีครอบครูแตกต่างกันไปตามแต่ละสายศิลปะและประเพณี จึงต้องมีการศึกษารายละเอียดต่าง ๆ ให้ดีก่อน และที่สำคัญ ในระหว่างพิธี ทุกคนควรจะปฏิบัติตามคำแนะนำของครูอย่างเคร่งครัด
บทสรุป
การจัดเตรียมเครื่องบวงสรวงไหว้ครู ครอบครู เป็นขั้นตอนสำคัญที่ทุกคนจะต้องจัดเตรียมให้พร้อม นอกจากจะเป็นเรื่องของความเชื่อในการดำเนินพิธีการแล้ว ยังถือเป็นการแสดงออกถึงความเคารพ นับถือที่มีต่อครูบาอาจารย์อีกด้วย
ซึ่งในการจัดพิธีบวงสรวง สามารถเลือกใช้บริการผู้เชี่ยวชาญที่สามารถจัดพิธีบวงสรวงได้อย่างถูกต้องตามขั้นตอน ซึ่งที่ สิริมงคล ออแกไนเซอร์ มีบริการจัดพิธีบวงสรวงพระพรหม บวงสรวงตั้งศาลพระภูมิ บวงสรวงเปิดกิจการ รวมถึงการบวงสรวงในงานสำคัญต่าง ๆ พร้อมด้วยพราหมณ์ทำพิธีที่มีประสบการณ์ยาวนาน และทีมงานมืออาชีพ
